Badania archeologiczne na Placu Synagogi w Tarnowskich Górach dobiegły końca. Ostatnim elementem prac było wykonanie pomiarów geodezyjnych oraz fotogrametrycznego zdjęcia lotniczego. Wcześniej odsłonięto zachowane fundamenty synagogi, a w ostatnich dniach dzięki zaangażowaniu licznych wolontariuszek i wolontariuszy odgruzowano dawną kotłownię oraz pogłębiono istniejące wykopy. Odnaleziono przy tym wiele ruchomych obiektów, które zostały zabezpieczone i trafią do muzeum.
Badania archeologiczne prowadzone były na podstawie decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 8 czerwca br., podjętej po wizji lokalnej z udziałem m.in. przedstawicieli Stowarzyszenia Gliwicka 66. Obejmowały jedynie teren dawnej synagogi (działkę nr 94), nie mając bezpośredniego wpływu na przebieg robót na pozostałych terenach inwestycji pn. „Rozbudowa układu drogowego w rejonie ulic: Królika, Szymały, Dolna, Lewka w Tarnowskich Górach”, realizowanej przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Tarnowskich Górach.
Podczas badań archeologicznych odsłonięto dobrze zachowane mury fundamentowe synagogi, wzniesionej w latach 1863–1864 i zniszczonej w latach 1939–1943, a także pozostałości murów fundamentowych starszego budynku, który pełnił funkcję synagogi od 1832 roku do czasu budowy nowej. Od 28 czerwca br. w porozumieniu z archeologiem zatrudnionym przez inwestora w pracach pomagali wolontariuszki i wolontariusze, wśród których znaleźli się przedstawiciele Stowarzyszenia Gliwicka 66, a także wiele innych osób. Dzięki ich zaangażowaniu udało się odgruzować jedyne pomieszczenie piwniczne, zlokalizowane w północno-zachodniej części dawnej synagogi, służące niegdyś jako kotłownia. Oprócz tego odsłonięto dokładniej pozostałe relikty, ujawniając zarys wszystkich zachowanych pozostałości murów budynku. Podczas prac zabezpieczono dużą liczbę ruchomych obiektów, takich jak m.in. metalowe fragmenty lamp, klamki z zamkami do drzwi, elementy pieca, fragmenty szkła, sztukaterii elewacyjnej, dachówek czy tabliczka z nazwą ulicy „Obergasse”. Obiekty te trafią zostaną przekazane do jednego z lokalnych muzeów, a wiedza o tarnogórskiej synagodze od teraz będzie zdecydowanie większa.
Podczas licznych rozmów oraz w dyskusjach w mediach społecznościowych pojawiło się w ostatnim czasie wiele pomysłów na kolejne formy upamiętnienia miejsca dawnej synagogi. Przypomnijmy, że projekt inwestycji realizowanej przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów zakłada wykonanie tam nowej nawierzchni, wraz z obrysem murów synagogi wykonanym z innego materiału oraz pozostawieniem istniejącego pomnika w dotychczasowym miejscu. Wszelkie zmiany projektu lub ewentualne nowe elementy zależne są od woli inwestora.
Na koniec pragniemy podziękować wszystkim, którzy byli zaangażowani w prace archeologiczne na Placu Synagogi. Dzięki ogromnemu społecznemu zaangażowaniu udało się zrobić więcej, niż pierwotnie planowano. Dziękujemy również za współpracę panu Marianowi Pawlińskiemu, archeologowi nadzorującemu inwestycję. Podziękowania kierujemy też w stronę w służb konserwatorskich i władz miasta, bez których badania archeologiczne nie byłyby możliwe.
