Dzieje społeczności żydowskiej w Tarnowskich Górach obejmują zaledwie niecałe 130 lat, jednak stanowią bardzo interesujący i barwny rozdział w historii miasta. Żydzi tarnogórscy w istotny sposób przyczynili się do rozkwitu lokalnej gospodarki oraz kultury, a pamięć o ich dawnej obecności i dokonaniach jest dzisiaj ważnym składnikiem lokalnej tożsamości.
Żydzi w Tarnowskich Górach pojawiali się sporadycznie wprawdzie już od XVI wieku, ale dopiero po przejściu regionu pod panowanie pruskie i ostatecznie po ogłoszeniu edyktu emancypacyjnego w 1812 roku mogli tu na stałe zamieszkiwać i cieszyć się wolnościami obywatelskimi. To pozwoliło im na założenie gminy wyznaniowej w 1815 roku (początkowo jako filii gminy w Bytomiu) oraz jej rozwój w kolejnych dekadach. To wtedy powstały m.in. cmentarz, szkoła, mykwa, synagoga i dom gminy. Równocześnie wykazywali się indywidualną przedsiębiorczością, głównie jako kupcy, rzemieślnicy czy przemysłowcy. Uważa się, że aktywność gospodarcza ludności żydowskiej była jednym z głównych czynników rozwoju Tarnowskich Gór w XIX wieku.
Podobnie jak w innych górnośląskich miastach, przedstawiciele wyznania mojżeszowego w Tarnowskich Górach stanowili wpływowy, ale niewielki – i od lat 80. XIX wieku malejący – odsetek ludności. Ich ważną cechą charakterystyczną było silne zasymilowanie i lojalność względem państwa niemieckiego. Sytuacja uległa zmianie wraz z ruchami migracyjnymi po 1922 roku, kiedy Tarnowskie Góry zostały włączone w granice odrodzonego państwa polskiego. Napływ Żydów z ziem polskich zróżnicował wówczas tutejszą społeczność.
Kres tarnogórskiej gminy żydowskiej i wielu związanych z nią ludzkich istnień przyniosła zbrodnicza dyktatura nazistowska. Już na początku drugiej wojny światowej, wraz z zajęciem Tarnowskich Gór przez wojsko niemieckie, spłonęła tutejsza synagoga, natomiast nieliczni wtedy w mieście Żydzi zostali wywiezieni do okolicznych gett, a następnie obozów zagłady. Po 1945 roku, na skutek strat majątkowych i ludnościowych, gmina wyznaniowa nie wznowiła działalności.
Przemiany demokratyczne w Polsce rozpoczęte na przełomie lat 80. i 90. minionego stulecia pozwoliły na to, by dziedzictwo żydowskie w Tarnowskich Górach mogło być jawnie pielęgnowane. Wyrazem pamięci tarnogórzan o dawnych mieszkańcach miasta stał się pomnik w miejscu nieistniejącej synagogi odsłonięty w 2006 roku z inicjatywy Tarnogórskiej Fundacji Kultury i Sztuki.